Stavanger KaftanBlady 10.05.2019
Bohaterem dzisiejszego felietonu nie będzie nikt zasłużony, wybitny czy wysoko urodzony. Zapewniam jednak, że historia którą chcę wam przedstawić, zasługuje na to by się nad nią pochylić.
Ci z was, którzy jeszcze rok temu (w 2018) mieliście możliwość odwiedzić Stavanger Musem, mogliście dostrzec tam szklaną tubę z umieszczonym w niej ludzkim szkieletem, opatrzonym etykietą „Homo Sapiens”. Był to prawdziwy ludzki szkielet, należący do mężczyzny imieniem Even Olsen Tagholdt, i dziś właśnie chcę wam o tym człowieku opowiedzieć.
Even Olsen Tagholdt urodził się w 1807 roku na farmie w Lund w dystrykcie Vest Agder. Farma Lund, położona była w głębi lądu, na wyżynie około 400 metrów nad poziomem morza, nad jeziorem Vigelandsvatnet, w otoczeniu lasów i pastwisk. Mieszkańcy tej farmy nie cieszyli się dobrą reputacją. Znani byli z rozbojów czy kradzieży zwierząt. W takim właśnie środowisku dorastał Even Olsen Tagholdt. Już jako dorosły mężczyzna, Even przeniósł się do miasta Kristiansand by tam zostać zawodowym żołnierzem. Tam też ożenił się z o wiele starszą od siebie bardzo zamożną wdową, z którą miał dwie córki. Niestety awanturniczy charakter Evena, sprawił że dyscyplinarnie usunięto go z armii. Chwytał się różnych prac dorywczych, i pracował też jako woźnica. Kiedy umarła jedna z jego córek, Even popadł w alkoholizm. Szukając jedzenia i pieniędzy na zaspokojenie głodu alkoholowego, wraz z grupą towarzyszy dokonał włamania do jednego ze sklepów w Kristiansand. Następnego dnia został aresztowany i skazany na dożywotnią pracę w karnym gospodarstwie rolnym w Fredrikstad. Jako skazaniec, cały dystans z Kristiansand do Fredrikstad musiał pokonać pieszo, co zajęło mu dwa tygodnie. Po 9 latach niewolniczej pracy w Fredrikstad, Even Olsen Tagholdt został ułaskawiony i zwolniony.
Wtedy właśnie udał się do Stavanger, gdzie nawiązał kontakt ze swoją drugą córką i z nią też przez pewien czas mieszkał. Poznał tam przyjaciela swojej córki imieniem Hanna, który pracuje dla bardzo bogatego farmera Jensa Byberga. Even słuchał opowieści o fortunie znajdującej się na farmie Jensa Byberga, a w jego głowie rodził się plan. Chłopak niepochlebnie wyrażał się o swoim pracodawcy. Narzekał że praca u Jensa Byberga jest ciężka i w bardzo złych warunkach, a sam gospodarz jest chorobliwie skąpy.
Farmer Jens Byberg zaiste był bardzo szczególnym człowiekiem. Należał on do ruchu Haugiańskiego, formacji w ramach Kościoła Ewangelickiego, która charakteryzowała się niezwykle rygorystycznym podejściem do Ewangelii. Haugianie mieli potężny wpływ na kształtowanie się norweskiego kościoła po reformacji, i temu tematowi też warto poświęcić jeden z przyszłych felietonów.
Jako członek ruchu Haugiańskiego, Jens Byberg wyznawał zasadę ekstremalnie oszczędnego życia, dzięki czemu zdołał zgromadzić ogromną fortunę której nie miał na co wydać. Ta właśnie fortuna, stała się pokusą nie do odparcia dla Evena Olsena Tagholdta. Zawsze marzył o tym żeby wyemigrować do USA, a fortuna Jensa byłaby dobra na nowy początek. Pewnego poranka, Even wraz z Hanna udali się na farmę Byberga z zamiarem obrabowania go. Tam za pomocą młotka ogłuszają farmera, a jego ciało wieszają na belce pod sufitem by upozorować samobójstwo. Ich łupem padły wszystkie oszczędności Byberga o równowartości 20 rocznych pensji pracownika fizycznego.
Po zabójstwie rozpoczęło się dochodzenie prowadzone na szeroką skalę. Powołano przeszło 200 świadków. W końcu policji udało się pojmać Hanna, który w wyniku przesłuchań wydał Evena Olsena Tagholdta. Obaj zostali skazani na karę śmierci, którą później złagodzono do dożywotniego więzienia. Even Olsen Tagholdt został osadzony w Twierdzy Akershus, gdzie zachorował z powodu bardzo ciężkich warunków i wycieńczenia. Zmarł po 7 latach odbywania kary w roku 1859.
Zanim Even umarł, dokonał aktu darowizny swojego ciała na rzecz wspierania nauki i medycyny. Jego szkielet przechowywany był w Stavanger Museum jako eksponat. W 2018 roku, Stavanger Museum zdecydowało o skremowaniu szkieletu Evena, i w porozumieniu z władzami gminy Lund oraz Norweskim Kościołem, jego prochy spoczną na tamtejszym cmentarzu. (Ceremonia pogrzebowa odbędzie się 27 maja 2019 roku na cmentarzy w Lund)
Tak oto przedstawia się historia jednego z najdramatyczniejszych zabójstw XIX wieku w mieście Stavanger. Krótka opowieść, w której splatają się życiowe wątki wielu istnień, w której razem swoją rolę odgrywają postaci ze wszystkich poziomów ziemskich rzeczywistości…
O takich oraz innych ciekawostkach świata w którym przyszło nam wieść żywot emigranta, postaram się napisać Wam jeszcze moi kochani czytelnicy, po uraczeniu się kolejną szklaneczką mojej uwielbionej Irlandzkiej Whiskey.
Poniżej zdjęcia szkieletu Evena.
Stavanger KaftanBlady 10.05.2019
http://Kaftanblady.com
